Στάση ονομάζουμε την τοποθέτηση του σώματος ενάντια στη βαρύτητα. Στην πολεμική τέχνη ο όρος υποδηλώνει το σημείο έναρξης μιας δυναμικής κίνησης προς ένα στόχο. Αμυνόμενος και επιτιθέμενος βγαίνουν από τη συμμετρία της στάσης του χαιρετισμού και προετοιμάζονται για την επικείμενη συμπλοκή. Η ψυχική όσο και σωματική εγρήγορση καθώς και οι στάσεις που παίρνουν οι εμπλεκόμενοι ονομάζονται “Καμαε”. Θα μπορούσαμε εν συντομία να μεταφράσουμε τον όρο σαν “θέση μάχης”.
Στο Αϊκίντο αν αναλύσουμε κάθε τεχνική καταλαβαίνουμε ότι είναι εναλλαγές Καμαε, δηλαδή στη θέση που καταλήγουμε όταν ολοκληρώσουμε την τεχνική μας έχουμε τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε μια νέα τεχνική.
Η έννοια Καμαε όπως γίνεται αντιληπτό, περιλαμβάνει πολλές και διαφορετικές στάσεις. Οι γνωστότερες στον κόσμο του Αϊκίντο είναι η Σεϊζα, Κιζα και Χανμι.
Όσοι έχουν προπονηθεί σε περισσότερες από μια σχολές θα διαπιστώσουν ότι η Χανμι είναι σχεδόν σε κάθε σχολή, λίγο ως πολύ διαφορετική. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές συζητήσεις πάνω στο θέμα. Ποιος δάσκαλος έχει καλύτερη Χανμι, ποια σχολή διδάσκει τη σωστότερη Χανμι κλπ. Το θέμα όσο περνούν τα χρόνια γίνεται πιο περίπλοκο. Θεωρώ ότι η Χανμι είναι ο πιο παρεξηγημένος όρος στο Αϊκίντο.
Χανμι σημαίνει μισό σώμα και υπονοεί ότι παίρνουμε μια στάση έτσι ώστε ο επιτιθέμενος βλέπει το μισό σώμα του αμυνόμενου. Αυτό έχει πολλές μεταφράσεις, το ανθρώπινο σώμα με αυτό το πρωτόκολλο μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές θέσεις. Βασικά στοιχεία που οφείλει να έχει η Χανμι είναι η σταθερότητα και η ευκολία γρήγορης κίνησης με κατεύθυνση την κεντρική γραμμή του σώματος του επιτιθέμενου, ωστόσο και αυτές οι συνθήκες εξυπηρετούνται με πολυάριθμες θέσεις. Στον πρόγονο του Αϊκίντο το Νταϊτο Ριου υπάρχουν διαφορετικές ονομασίες για κάθε τέτοια στάση και έτσι δε δημιουργείται σύγχυση. Για παράδειγμα Ρενοτζι Ντατσι, Κοκουτσου Ντατσι, Ζενκουτσου Ντατσι, Χανγκετσου Ντατσι, είναι στάσεις με “μισό σώμα”.
Έτσι λοιπόν ο κόσμος του Αϊκίντο για να λύσει το γρίφο της σωστής Χανμι στράφηκε σε παλιούς μαθητές του ιδρυτή Μοριχεϊ Ουεσίμπα. Ας δούμε μαζί μερικούς από τους πιο αξιόλογους μαθητές του ιδρυτή να αναλύουν την όρθια στάση του Αϊκίντο.
Ξεκινώντας από τους προπολεμικούς (Β' Παγκόσμιο Πόλεμο), έχουμε τον ιδρυτή του Γιοσινκαν Αϊκίντο Γκοζο Σιοντα να παρουσιάζει σε βιβλία και βίντεο τη Χανμι (εικόνα1).
Μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο με τα δάχτυλα να κοιτούν αρκετά έξω, πίσω πόδι τεντωμένο με το πέλμα να σχηματίζει γωνία ενενήντα μοιρών με το μπροστινό. Το βάρος του σώματος ανάμεσα στα δυο πόδια, κορμός ευθύς, κεφάλι με ελαφρώς χαμηλωμένο το πηγούνι. Το χέρι που αντιστοιχεί στο μπροστινό πόδι είναι ελαφρά λυγισμένο στο ύψος του στήθους μπροστά από την κεντρική γραμμή του σώματος του, τα δάχτυλα του χεριού ανοιχτά να κοιτούν μπροστά. Το πίσω χέρι περίπου δέκα εκατοστά μπροστά από την κοιλιά.
Ωστόσο οι μεταπολεμικοί μαθητές του ιδρυτή δεν είχαν υιοθετήσει αυτή τη Χανμι. Για την ακρίβεια φαινόταν ότι δεν υπήρχε κάποια αυστηρή γραμμή στην εκπαίδευση της στάσης. Βλέποντας έναν από τους υψηλότερους σε βαθμό μαθητές(10 Νταν από τον Μοριχεϊ Ουεσιμπα) τον Κοϊτσι Τοχεϊ να εκτελεί τεχνικές, διαπιστώνεις τα παραπάνω. Μάλιστα ο συγκεκριμένος δίδασκε ότι ακόμα και μια φυσική στάση (Σιζενταϊ) με τα πόδια παράλληλα μεταξύ τους μπορεί να είναι μια αρχική στάση μάχης.
Οι δυτικοί κυρίως μαθητές στην προσπάθεια να εξηγήσουν αυτή την αλλαγή απευθύνθηκαν στον Μοριχιρο Σαϊτο Σενσει. Αυτός ήταν προσωπικός μαθητής του Μοριχεϊ Ουεσίμπα από το τέλος του πολέμου μέχρι και το θάνατο του. Η οικογένεια Ουεσίμπα έχρισε τον Μοριχιρο Σαϊτο τεχνικό σύμβουλο (θεματοφύλακα του Αϊκίντο). Για να επισφραγίσουν την απόφαση τους η οικογένεια όρισε εφ' όρου ζωής αρχιεκπαιδευτή στο Ντότζο που δίδαξε ο Μοριχέϊ Ουεσίμπα (Ιγουαμα) τον Μοριχίρο Σαϊτο. Άρα ήταν ο καταλληλότερος να λύσει το γρίφο.
Ο Σαϊτο Σένσει εξήγησε ότι ο ιδρυτής δίδαξε τρεις διαφορετικές στάσεις, μια εκ των οποίων η Χανμι. Κάθε μια από αυτές εξυπηρετούσε διαφορετικό σκοπό (εικόνα2).
1η Στάση. Χανμι: Το μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο με τα δάχτυλα να κοιτούν ευθεία μπροστά, άνοιγμα ποδιών όσο το άνοιγμα των ώμων, κέντρο βάρους ανάμεσα στα δυο πόδια,η φτέρνα του μπροστινού ποδιού σε ευθεία με την καμάρα του πίσω ποδιού, το πίσω πέλμα να σχηματίζει γωνία εξήντα μοιρών σε σχέση με το μπροστά. Τα χέρια ακουμπούν τα πόδια. Ο ιδρυτής υιοθετούσε τη συγκεκριμένη στάση σε επιθέσεις με ξίφος (γιαυτό δεν προέβαλε τα χέρια). Στη χανμι ο πίσω ώμος διακρίνεται εύκολα.
2η Στάση Χιτοεμι: Το μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο με τα δάχτυλα ελάχιστα ανοιχτά προς τα έξω, η φτέρνα του μπροστινού ποδιού σε ευθεία με τη βάση του μεγάλου δαχτύλου του πίσω ποδιού, το πίσω πέλμα σχηματίζει γωνία εξήντα μοιρών σε σχέση με το μπροστά, τα χέρια ακουμπούν τα πόδια ή σαν παραλλαγή μόνο το μπροστινό χέρι προτείνεται μπροστά, ο κορμός σε αυτή τη στάση είναι τόσο γυρισμένος ώστε ο πίσω ώμος δε διακρίνεται καθόλου κοιτώντας από μπροστά.
3η Στάση Κενκαγκοσι: Το μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο με τα δάχτυλα ελάχιστα ανοιχτά προς τα έξω, το ίδιο πόδι έξω από την κεντρική γραμμή είκοσι ως τριάντα εκατοστά, το πίσω πόδι έξω από την κεντρική γραμμή αλλά από την αντίθετη κατεύθυνση, το πέλμα του πίσω ποδιού ελαφρώς γυρισμένο μπροστά (εξήντα μοίρες). Σε αυτή τη στάση είναι ευδιάκριτο όλο το σώμα, δε προσδίδει προστασία αλλά σταθερότητα σε πλαϊνές επιθέσεις, τα χέρια ακουμπούν τα πόδια (εικόνα 3,4,5).
Ας δούμε όμως πια είναι σήμερα η επίσημη στάση. Ο οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τη διάδοση του Αϊκίντο είναι το Αικικάϊ, το οποίο στις μέρες μας αντιπροσωπεύεται από τον εγγονό του ιδρυτή τον Μοριτερου Ουεσίμπα. Σε βιβλία που έχει εκδώσει παρουσιάζει κάποιες αλλαγές. Η όρθια στάση που υιοθετεί είναι η χανμι. Το μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο με τα δάχτυλα να κοιτούν ευθεία μπροστά ή να είναι ελαφρώς ανοιχτά προς τα έξω, τα πόδια ανοιχτά στο άνοιγμα των ώμων. Η φτέρνα του μπροστινού ποδιού σε ευθεία με την καμάρα του πίσω ποδιού, το πέλμα του πίσω ποδιού σε γωνία ενενήντα μοιρών σε σχέση με την κεντρική γραμμή, το μπροστινό χέρι προτεταμένο σε μια νοητή ευθεία με τη ζώνη, δάχτυλα χεριού ανοιχτά και τη παλάμη ελαφρά στραμμένη κάτω, το πίσω χέρι κάτω από τον κόμπο της ζώνης με τα δάχτυλα ανοιχτά και την παλάμη ελαφρά στραμμένη κάτω. Σε αυτή τη χανμι ο πίσω ώμος διακρίνεται δύσκολα (εικόνα 6).
Στην προσπάθεια να γραφτεί το άρθρο αυτό εξετάστηκαν προσωπικότητες του Αϊκίντο οι οποίες δεν είχαν καμία εκπαίδευση σε άλλα πολεμικά συστήματα, κυρίως όπλων. Μάλιστα ο Σαϊτο Σένσεϊ δεν είχε καμία προηγούμενη σοβαρή εκπαίδευση σε πολεμική τέχνη γενικότερα (εκτός του Τζούντο το οποίο διδάχθηκε στο σχολείο, όπως όλα τα παιδιά εκείνης της εποχής). Η επιλογή είναι εσκεμμένη, γιατί παρατηρώντας άλλους δασκάλους Αϊκίντο διακρίνουμε ότι υιοθετούν στάσεις που έχουν μάθει σε οπλικά συστήματα της Ιαπωνίας στα οποία εκπαιδεύτηκαν κατά σειρά ετών. Αυτοί οι δάσκαλοι ηθελημένα ή μη, ανέμειξαν τις στάσεις των άλλων συστημάτων με του Αϊκίντο. Μας ενδιέφερε αποκλειστικά η στάση του Αϊκίντο, χωρίς προσμίξεις και η εξέλιξη της στα χρόνια.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι σε όλες τις στάσεις που εξετάσαμε υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά και σε αυτά θα πρέπει να σταθούμε. Μπροστινό πόδι ελαφρά λυγισμένο, δάχτυλα να κοιτούν μπροστά ή κατά περίπτωση λίγο ανοιχτά, η φτέρνα του μπροστινού ποδιού σε ευθεία με την καμάρα του πίσω ποδιού, το πίσω πέλμα σε γωνία ενενήντα μοιρών ή εξήντα, κατά περίπτωση. Το βάρος του σώματος ακριβώς ανάμεσα στα δυο πόδια. Κορμός ευθύς, το πρόσωπο στραμμένο ευθεία μπροστά, το κεφάλι με ελαφρώς ανασηκωμένη την κορυφή του.
Εκπαιδευτείτε όσο συχνότερα μπορείτε πάνω στην αρχική στάση. Προσπαθείτε σε κάθε προπόνηση να έχετε επίγνωση της στάσης σας. Θεωρώ ότι μικρο αλλαγές σε στάσεις ανάλογα με το δάσκαλο είναι απόλυτα φυσιολογικές, αρκεί να τηρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις. Κάθε δάσκαλος έχει διαφορετικό σωματότυπο, εμπειρία, ταχύτητα αντίδρασης, έτσι η αρχική στάση παρουσιάζει διαφορές, ωστόσο τα βασικά στοιχεία οφείλουν να είναι ίδια.
Αποφύγετε αφύσικες στάσεις με έντονα γυρισμένα τα δάχτυλα του μπροστινού ποδιού προς τα έξω ή μέσα, επίσης αποφύγετε να φέρνετε το κέντρο βάρους αρκετά μπροστά. Αυτά τα λάθη είναι υπεύθυνα για συχνούς τραυματισμούς στα γόνατα των ασκουμένων.
Στο βιβλίο του Μοριχέϊ Ουεσίμπα με το όνομα Μπουντο (υπάρχει και σε ελληνική μετάφραση) αναφέρει πάνω στο θέμα. “ Η ακριβής στάση εξαρτάται από τον χρόνο, τον τόπο και το έδαφος. Επιπλέον μπορεί να προκύψει σύμφωνα με τις θεϊκές αρχές. Μια καλή στάση αντανακλά μια σωστή νοοτροπία”.
Νίκος Κορρές
Κερδίσατε 2 δωρεάν μαθήματα γνωριμίας στις συνεργαζόμενες σχολές του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών!
