Τα Τρία Θεμελιώδη κείμενα του Ταοϊσμού: Ι Τζινγκ – Τάο Τε Κινγκ – Τα κείμενα του Τσουάνγκ Τσε

εικόνα άρθρου
Η Κίνα είναι μια από τις χώρες με τις αρχαιότερες παραδόσεις του κόσμου οι οποίες καλύπτουν περίπου τρεις χιλιετίες. Η μελέτη του περιβάλλοντος, οι κύκλοι της γέννησης και του θανάτου, η εξήγηση του φυσικού και του υπερφυσικού βοήθησε τους ανθρώπους να διακρίνουν τους τρόπους με τους οποίους τα εξωτερικά φαινόμενα επηρεάζουν τις ζωές των ατόμων και των κοινωνιών τους. Ένας τεράστιος όγκος κειμένων γύρω από την ιστορία, φιλοσοφία, επιστήμη, μαθηματικά, ιατρική και τέχνες μας δίνουν πάρα πολλές πληροφορίες για αυτήν την πολιτισμική κληρονομιά. Αν θέλουμε να αντιληφθούμε βαθύτερα και να προσεγγίσουμε αυτόν τον λαό και τις αντιλήψεις του θα πρέπει να δούμε ότι ο Ταοϊσμός είναι από τους κυρίαρχους πνευματικούς τρόπους της Κίνας. Ουσία του είναι η αποδοχή των φυσικών πραγμάτων και η μη επέμβαση στη ροή της φυσικής πραγματικότητας. Τα κύρια και θεμελιώδη βιβλία του Ταοϊσμού είναι το Ι Τζινγκ, το Τάο Τε Κινγκ και τα κείμενα του Τσουάνγκ Τσε..

Ι Τζινγκ ( Το βιβλίο των Αλλαγών)
Είναι ένα από τα αρχαιότερα βιβλία στον κόσμο που επηρέασε βαθειά την διδασκαλία του Λάο Τσε, του Κομφούκιου και γενικότερα τον κινέζικο τρόπο σκέψης. Η καταγωγή του παραμένει ακόμα ανεξερεύνητη και η ηλικία του υπολογίζεται γύρω στα 5.000 χρόνια. Λέγεται ότι η αρχική διδασκαλία του δόθηκε στον κόσμο από τον μεγάλο μύστη και θρυλικό αυτοκράτορα Φου Σι. Στην περίοδο της δυναστείας των Σία παρουσιάστηκε μια πραγματεία που περιείχε τα οχτώ τρίγραμμα και τα εξήντα τέσσερα εξάγραμμα. Περίπου το 1150π.Χ ο βασιλιάς Γουέν και ο γιός του μελέτησαν αυτή την αρχική διδασκαλία, ταξινόμησαν τα εξάγραμμα με τον τρόπο που τα γνωρίζουμε και έγραψαν τα κυριότερα σχόλια. Ο Κομφούκιος (551-479) μελέτησε βαθειά το Ι Τζινγκ και έγραψε πολλά σχόλια λέγοντας ότι θα ήθελε να ζήσει άλλα πενήντα χρόνια ακόμα και για να μπορέσει να εμβαθύνει περισσότερο στα βαθιά νοήματα του Βιβλίου των Αλλαγών. Λέγεται ότι αυτός και οι μαθητές του έδωσαν στο βιβλίο την μορφή που μας είναι γνωστή σήμερα.
Οι θεωρίες των αρχαίων σοφών καταγράφτηκαν από νωρίς στο Βιβλίο των Αλλαγών και όχι μόνο. Επειδή απαιτείται μεγάλη ανάλυση για να αντιληφθούμε αυτές τις αντιλήψεις, συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι στην κινέζικη σκέψη κάθε φαινόμενο, δραστηριότητα και γνώση ακολουθούσε τους οικουμενικούς νόμους οι οποίοι εκφράζονται μέσα από την θεωρία του Γιν / Γιανγκ και των Πέντε Φάσεων (Στοιχείων). Το τάι τσι είναι μια μεταφυσική ιδέα που μπορεί να μεταφραστεί σαν το «Υπέρτατο Απόλυτο». Αυτός ο όρος ανάγεται στην εποχή της «Μεγάλης Πραγματείας», που είναι ένα από τα βασικά παραρτήματα του Ι Τζινγκ και γράφτηκε κατά την περίοδο των Αντιμαχομένων Κρατών (403-221πΧ). Αναφέρεται ότι: «Υπάρχει στις Αλλαγές (Ι Τζινγκ), η Μεγάλη Πρωταρχική Αρχή (Τάι Τσι). Αυτή δημιουργεί τις δύο βασικές δυνάμεις (γιν και γιανγκ). Οι δύο βασικές δυνάμεις δημιουργούν τις Τέσσερις Εικόνες. Οι Τέσσερις Εικόνες δημιουργούν τα Οκτώ Τρίγραμμα»
Το ‘Βιβλίο των Αλλαγών’ στηρίζεται στις οκτώ βασικές αρχές που απεικονίζονται με την μορφή τριγράμμων. Οι βασικές αρχές σχετίζονται με οχτώ φυσικές μορφές, δηλαδή τον Ουρανό, την Γη, τον Κεραυνό, το Νερό, το Βουνό, τον Άνεμο, τη Φωτιά και τη Λίμνη. Συνδέονται επίσης με τα πρόσωπα μια οικογένειας που αποτελείται από πατέρα, μητέρα, τρείς γιούς και τρείς κόρες. Τα οχτώ τρίγραμμα συνδυασμένα μας δίνουν 64 εξάγραμμα όπως ονομάζονται. Αυτά τα εξάγραμμα συμβολίζουν εξήντα τέσσερις βασικές καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρεθεί ένας άνθρωπος. Οι 64 βασικές καταστάσεις είναι υποκειμενικές και ταυτόχρονα αντικειμενικές. Επίσης αυτές οι καταστάσεις δεν είναι στατικές, αλλά εμπεριέχουν το στοιχείο της αλλαγής δηλαδή την μεταβλητή όψη των διάφορων γεγονότων και καταστάσεων.
Ο Κάρλ Γιούνγκ σχολιάζοντας το ‘Βιβλίο των Αλλαγών’ λέει: «Η κινέζικη σκέψη, όπως τη βλέπω να λειτουργεί στο Ι Τζινγκ, φαίνεται να ασχολείται αποκλειστικά με τη μεταβλητή όψη των συμβάντων. Αυτό που εμείς ονομάζουμε σύμπτωση φαίνεται να αποτελεί το κύριο ενδιαφέρον για αυτή την ιδιόμορφη λογική, και αυτό που λατρεύουμε σαν αιτιότητα περνάει απαρατήρητο. . Η συγχορδία των φυσικών νόμων έχουν μεγάλη σπουδαιότητα παρά η αιτιοκρατική εξήγηση των πραγμάτων. Ενώ ο δυτικός νους εξετάζει, ζυγίζει, επιλέγει, απομονώνει η κινέζικη σκέψη αγκαλιάζει το κάθε τι μέχρι και την πιο ελάχιστη και ασήμαντη λεπτομέρεια, γιατί όλοι οι παράγοντες δημιουργούν την στιγμή που βιώνουμε ».
Το Ι Τζινγκ χρησιμοποιήθηκε επίσης για προφητικούς και μαντικούς σκοπούς.

Τάο Τε Κινγκ
Οι αρχαίοι Κινέζοι πίστευαν ότι πίσω από τα άπειρα πράγματα της δημιουργίας υπάρχει μια απώτερη πραγματικότητα που εκφράζει την ενότητά τους. Αυτή την πραγματικότητα την ονόμασαν Τάο που σημαίνει Δρόμος. Πρόκειται για την εξελικτική κοσμική διαδικασία ως συνεχόμενη ροή και μεταβολή ή κυκλική φύση ασταμάτητης κίνησης και αλλαγής. Έτσι γεννιέται η ιδέα των αντίθετων αλλά και συμπληρωματικών πόλων του Γιν και του Γιανγκ. Το Γιανγκ μόλις φτάσει στο κορύφωση του, δίνει τη θέση του στο Γιν. Παρομοίως μόλις το Γιν φτάσει στην κορύφωσή του δίνει τη θέση του στο Γιανγκ. Όλες οι εκδηλώσεις του Τάο δημιουργούνται από την δυναμική αλληλεπίδραση των δύο αυτών θεμελιωδών εννοιών. Κάθε ζεύγος αντιθέτων συνθέτει μια πολική σχέση, όπου ο κάθε πόλος εξισορροπείται δυναμικά με τον αντίθετό του.
Τα ογδόντα ένα ποιήματα του Τάο Τε Κινγκ αποδίδονται στον σχεδόν μυθικό Λάο Τσε, που μεταφράζεται και ως Γέρος Δάσκαλος/Σοφός. Έζησε στην Κίνα, γύρω στον 6ο αι.πΧ αν και δεν βρίσκονται γραπτές μαρτυρίες γι’ αυτόν στα υπάρχοντα κείμενα . Και όπως τους περισσότερους αγίους και σοφούς τους περιβάλλει ένας θρύλος, έτσι και για τον Γέρο Σοφό αναφέρεται ότι η παρθένα μάνα του τον συνέλαβε από ένα πεφταστέρι και τον κυοφορούσε ογδόντα χρόνια. Επίσης ο μύθος λέει ότι έζησε διακόσια χρόνια. Η παράδοση τον θέλει γηραιότερο και σύγχρονο του Κομφούκιου(551-479πΧ), που έζησε την εποχή των «Αντιμαχομένων Βασιλείων». Ο Λάο Τσε ήταν αρχειοφύλακας του κράτους την εποχή της δυναστείας Τσου. Λέγεται ότι δεν είχε γράψει τίποτα επειδή θεωρούσε ότι το σημαντικό στη ζωή δεν εκφράζεται. Όμως φαίνεται ότι απολάμβανε γενικού σεβασμού, όπως φαίνεται και από το όνομά του, που ήταν προσωνύμιο. Όταν αποσύρθηκε από την κρατική υπηρεσία για να περάσει τα τελευταία χρόνια του στην ησυχία και την περισυλλογή, πριν διαβεί τα σύνορα προς άγνωστη κατεύθυνση συνέγραψε τα ποιήματα μετά από παράκληση φίλου του που υπηρετούσε φρούραρχος στην πύλη των συνόρων.
Τα ποιήματα αυτά «δουλεύτηκαν» για αιώνες. Μέσα από αυτή την διαδικασία εκπαιδεύτηκαν γενιές και γενιές γνωρίζοντας ακόμα και μέχρι σήμερα την αξία αυτών των κειμένων που καλλιεργούν την αρετή και όχι μόνο. Θεωρείται από τα πιο πολυμεταφρασμένα βιβλία και η απόδοσή του είναι πρόκληση για όσους καταπιάνονται με αυτό.
Αποδίδοντας την σημασία του τίτλου: Τάο: Όνομα, Οδός, Λόγος, Άρρητο.
Τε: Ουσία, Αρετή, Τάξη. Κινγκ: Βιβλίο, Πραγματεία. Τάο Τε Κινγκ: Το βιβλίο του Δρόμου (και) της Αρετής.
Η παράδοση λέει ότι ο Λάο Τσε έγραψε το βιβλίο του σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει 37 κεφάλαια-ποιήματα και το δεύτερο 44. Μέσα από αυτά τα ποιήματα αντιμετωπίζονται τα βασικά θέματα της ανθρώπινης σκέψης, ζωής και κοινωνίας με μια καθαρότητα και απλότητα σύμφωνη με το Τάο.

Τσουάνγκ Τσε
Ο Τσουάνγκ Τσε είναι ένα ιστορικό πρόσωπο που έζησε το 319-301πΧ σε κάποια επαρχιακή πόλη που λεγόταν Μενγκ. Κάποιο διάστημα ήταν αξιωματούχος ή δημόσιος υπάλληλος. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου που αναφέρεται με το όνομά του έγινε τον 4ο αι.μ.Χ και είναι μια συλλογή ποικίλων ανεκδότων, ιστοριών, σκέψεων και μικρών συγκροτημένων δοκιμίων που προέρχονται από διάφορες εποχές. Η συλλογή είναι χωρισμένη σε 33 κεφάλαια. Τα θέματα είναι ποικίλα και ο ταοϊστικός χαρακτήρας τους, κατά μια άποψη, είναι πολύ κοντά με αυτόν του Τάο Τε Κινγκ από το οποίο θεωρείται ότι έχει επηρεαστεί. Κυρίαρχο στοιχείο του βιβλίου είναι το χιούμορ και η πνευματική του ουσία είναι μια διάθεση ελευθερίας που αντιβαίνει την συμβατικότητα, τις ριζωμένες ιδέες για τον χρόνο και τις αξίες της ζωής. Το κύριο μήνυμα του είναι η κατάσταση γου-γουέι( σε ελεύθερη απόδοση δράση χωρίς δράση), η απραξία, η αποφυγή σκόπιμης ωφελιμιστικής δράσης. Αυτό μας οδηγεί στην αποδοχή της φυσικής ροής των πραγμάτων.
Το βιβλίο αποτελείται από μια συλλογή ποικίλων κειμένων από διάφορες εποχές, όχι όλων της ίδιας αξίας, μερικών μάλιστα πολύ κατώτερων συγκριτικά με τον κορμό του, που συγκροτείται από σπουδαία ταοϊστικά κείμενα.
Θα κλείσουμε το αφιέρωμά μας αυτό με την ιστορία από το βιβλίο ‘Τσουάνγκ Τσε’ που έχει το νούμερο 30.
« Ο Τσι Χσινγκ Τζου εκπαίδευε για τον βασιλιά κοκόρια για κοκορομαχίες. Μετά από δέκα μέρες ο βασιλιά ρώτησε αν ήταν έτοιμα. –Όχι ακόμα. Είναι πολύ αλαζονικά και στηρίζονται στο θάρρος τους. Μετά από άλλες δέκα μέρες ο βασιλιά ξαναρώτησε. –Όχι ακόμα. Ακόμη ανταποκρίνονται σε θορύβους και κινήσεις. Μετά από άλλες δέκα μέρες ο βασιλιάς ξαναρώτησε. –Όχι ακόμα. Ακόμα κοιτάνε άγρια γύρω και είναι γεμάτα ζωντάνια. Μετά από άλλες δέκα μέρες ο βασιλιά ξαναρώτησε. –Καλά είναι. Αν λαλήσει άλλος κόκορας, δεν δείχνουν σημάδι αλλαγής. Αν τα κοιτάξεις από μακριά, θα σου φανούν σαν καμωμένα από ξύλο. Το Τε τους είναι πλήρες. Τα άλλα κοκόρια δεν τολμάνε να τα αντιμετωπίσουν, γυρίζουν και το σκάνε»



Ελευθερία Καζαντζή

×
Πανελλήνιος οδηγός πολεμικών τεχνών

Κουπόνι Δωρεάν Μαθημάτων

Κερδίσατε 2 δωρεάν μαθήματα γνωριμίας στις συνεργαζόμενες σχολές του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών!

Κατεβάστε το κουπόνι