Διαβάστε

Τα ζώα στις κινεζικές πολεμικές τέχνες

Οι κινεζικές πολεμικές τέχνες παραδοσιακά συνδέονται στενά με τα ζώα, έχοντας μεγάλο αριθμό στυλ τα οποία μιμούνται τα χαρακτηριστικά και τις κινήσεις τους. Παρόλο που αυτό το συναντάμε σε πολλές ασιατικές πολεμικές τέχνες, πουθενά δεν είναι τόσο έντονο όσο στις κινέζικες.

Περίπου 1.700 χρόνια πριν, ο γιατρός Χουά Τουό δημιούργησε ένα σύνολο ενεργειακών ασκήσεων (τσι κουνγκ), το "Παιχνίδι των Πέντε Ζώων" (Γου Τσιν Σι), που βασίζονταν στην τίγρη, το ελάφι, την αρκούδα, τη μαϊμού και το γερανό. Ήδη οι Κινέζοι ενσωμάτωναν στοιχεία ζώων στην εξάσκησή τους, είτε πολεμική είτε ενεργειακή. Σ' αυτό βοηθούσε η ταοϊστική αντίληψη ότι ο άνθρωπος πρέπει ν' ακολουθεί τη φύση. Μοναχοί, που αναγκάζονταν να προστατεύουν το μοναστήρι τους από ληστές, παρατηρούσαν πώς μάχονταν τα άγρια ζώα, τα οποία αφθονούσαν στο ερημικό εκείνο περιβάλλον. Περίφημο παράδειγμα ο ναός Σαολίν, που δημιούργησε πολλές φόρμες μιμητισμού ζώων. Η πιο γνωστή είναι η "Γροθιά των Πέντε Ζώων" (Γου Σινγκ Τσουάν), που περιλαμβάνει την τίγρη, τη λεοπάρδαλη, το δράκο, το φίδι και το γερανό.

Η τίγρη, θαρραλέα, επιθετική, ενσαρκώνει την εξωτερική δύναμη. Έχει χαμηλές, ανοιχτές στάσεις και ισχυρά λακτίσματα, ωστόσο το κύριο όπλο της είναι τα νύχια της.

Η λεοπάρδαλη βασίζεται στην ταχύτητά της για να κατατροπώσει δυνατότερους αντιπάλους. Χρησιμοποιεί τη γροθιά της που έχει ιδιαίτερο σχηματισμό, τους αγκώνες και τα πόδια.

Ο δράκος είναι μυθικό ζώο που συνδυάζει την εσωτερική με την εξωτερική δύναμη. Δίνει έμφαση στην ευλυγισία της μέσης. Τα χτυπήματά του είναι κυρίως τεχνικές παλάμης και των χαρακτηριστικών νυχιών του, με τα τρία δάχτυλα λυγισμένα.

Το φίδι, με την εσωτερική του δύναμη, έχει απαλές, ρευστές κινήσεις, που στοχεύουν σε ευαίσθητα σημεία. Δεν έχει γροθιά αλλά χτυπάει κυρίως με τις άκρες των ενωμένων δαχτύλων.

Ο γερανός χαρακτηρίζεται από υπομονή και σταθερότητα. Οι κινήσεις του είναι κυκλικές, γεμάτες χάρη. Επιτίθεται σε σημεία πίεσης του αντιπάλου.

Αυτά τα ζώα επηρέασαν τη δημιουργία άλλων σπουδαίων ειδών κουνγκ φου. Το Χουνγκ Γκαρ συνδυάζει την τίγρη και το γερανό. Το Φου Τζο Πάι βασίζεται στην τίγρη (το αρχικό του όνομα ήταν "Σύστημα της Μαύρης Τίγρης"). Το Γουίνγκ Τσουν προήλθε από το γερανό και το φίδι. Το Τσόι Λι Φουτ πρόσθεσε στα πέντε ζώα άλλα πέντε, τον ελέφαντα, το λιοντάρι, το άλογο, τη μαϊμού και τη μικρή τίγρη.

Εκτός από τα πέντε "βασικά" ζώα υπάρχουν πολλά άλλα, εξίσου σημαντικά. Η σχολή Νύχι του Αετού είναι βασισμένη στις τεχνικές του αετού, με αρπαγές, κλειδώματα, εξαρθρώσεις, ρήξη τενόντων, πνιγμούς και χτυπήματα σε ζωτικά σημεία. Ο αετός υπάρχει ανάμεσα σε διάφορα στυλ ζώων του Γου Σου και του Σαολίν Κουνγκ Φου, όπως η μαϊμού και ο μάντις.

Η μαϊμού έχει έντονα εικονογραφικά χαρακτηριστικά, όπως τρέξιμο στα τέσσερα, μίμηση των εκφράσεων του προσώπου της, άλματα, κυλίσεις κι ακροβατικά. Στις ένοπλες φόρμες, το όπλο που συνοδεύει τη μαϊμού είναι το κοντάρι.

Ο μάντις (αλογάκι της Παναγίας) δημιουργήθηκε από τον Ουάνγκ Λανγκ που παρατήρησε το έντομο αυτό να νικάει ένα τζιτζίκι μεγαλύτερό του. Κύριο χαρακτηριστικό του μάντι είναι το χέρι-αγκίστρι που χρησιμοποιείται τόσο για χτύπημα, όσο και για απόκρουση.

Τα ζώα δε λείπουν κι από τις εσωτερικές πολεμικές τέχνες. Στο Γου Τανγκ υπάρχει η "Άσκηση των Πέντε Ζώων" (Γου Σινγκ Γκονγκ) που αποτελείται από τη χελώνα, την τίγρη, το φίδι, το δράκο και το γερανό. Επίσης λέγεται ότι ο Ζανγκ Σανφένγκ εμπνεύστηκε για τη δημιουργία του Τάι Τσι από μια μάχη ανάμεσα σ' ένα φίδι κι ένα γερανό. Στο Πα Κουά Τσανγκ, την τέχνη της Παλάμης των Οκτώ Τριγράμμων, κάθε τρίγραμμο αντιστοιχεί σε ένα ζώο: λιοντάρι, φίδι, αρκούδα, δράκος, φοίνικας, πετεινός, μονόκερως και μαϊμού. Το Σιν Γι Τσουάν πάλι, ασκεί τις μορφές δώδεκα ζώων.

Επιπλέον, είναι αξιοσημείωτο ότι βλέπουμε συχνά μέσα σε άλλα στυλ, που δεν έχουν σχέση με μίμηση ζώων, τεχνικές με ονόματα ζώων π.χ. "Ο χρυσός πετεινός στέκεται στο ένα πόδι" ή "Το λιοντάρι ανοίγει το στόμα του". Αλλά και γενικά ρητά για να τελειοποιήσει κανείς την πολεμική του τέχνη: "να είσαι ευκίνητος σαν τη μαϊμού" ή "να έχεις το βλέμμα του αετού" κλπ.

Πάντως, το σημαντικότερο για τον ασκούμενο που θέλει να κατακτήσει κάποιο από τα πολλά, υπέροχα στυλ ζώων που υπάρχουν, δεν είναι να μπορεί να το μιμηθεί κινησιολογικά: πρέπει πάνω απ' όλα να ενσωματώσει στο ύφος του την ιδιοσυγκρασία, το πνεύμα του ζώου.

Ευγενία Αναστασοπούλου