Εκτός από την αυθεντικότητα μέσω της αυτό-αποκάλυψης, στην οποία αναφέρθηκα στο πρώτο μέρος του άρθρου του Πανελλήνιου Οδηγού Πολεμικών Τεχνών, μια ύψιστη ψυχολογική δεξιότητα σε έναν εκπαιδευτή, λογίζεται η ικανότητα να επικοινωνεί αποτελεσματικά με τους μαθητές του. Ο εκπαιδευτής έχει την εξουσία να διευθύνει μια ομάδα, ωστόσο ο κίνδυνος ελλοχεύει όταν κάνει κατάχρηση. Πόσοι εκπαιδευτές άραγε γνωρίζουν πως η «ηγεσία μετασχηματισμού», το να δίνει, δηλαδή, κανείς την εξουσία και στα άλλα μέλη της ομάδας είναι ένας άριστος τρόπος για να τα κινητοποιήσει να αισθάνονται χρήσιμα, να μάθουν νέες δεξιότητες, να βελτιώσουν την απόδοσή τους, να οπλιστούν με μεγαλύτερη εσωτερική παρακίνηση και αφιέρωση στην ομάδα και τέλος, να νιώθουν ευχαριστημένα από τη συμμετοχή τους, να διασκεδάζουν και να βιώνουν ευχαρίστηση και χαρά.
Στο χώρο των πολεμικών τεχνών, η ενασχόληση έχει κυρίως δυο σκοπούς: τη νίκη (για τους αθλητές) και τη δυνατότητα να αναπτυχθεί κανείς σωματικά, ψυχικά και πνευματικά. Από τους σκοπούς ή στόχους αυτούς, αντλεί κανείς χαρά και μέλημα του δασκάλου πρέπει να είναι πρώτα η χαρά του μαθητή και έπειτα η εκπλήρωση των στόχων. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει ο δάσκαλος να επιλέγει κάθε φορά, τι αξίζει να θυσιάσει για τη νίκη ή την ψυχο-πνευματική βελτίωση των μαθητών του: τη σωματική υγεία τους, την ηθική του «ευ αγωνίζεσθε», το προσωπικό του πάθος για ενίσχυση του εγώ; Πολλές φορές θα έρθει αντιμέτωπος με τη φιλοσοφία την προσανατολισμένη στη νίκη ή στον μαθητή και αν πρέπει οι μαθητές του να κερδίζουν για να νιώθει εκείνος επιτυχημένος ή αν του αρκεί η βελτίωση των αθλητών ως κριτήριο της επιτυχίας του. Πρόσφατα άκουσα από έναν ασκούμενο πως το σωματείο όπου ανήκε είχε τη φήμη του «χαμένου» γιατί δεν έδινε πολύ μεγάλη σημασία στη νίκη, αλλά στη χαρά της συμμετοχής και αναρωτήθηκα κατά πόσο όλοι εκείνοι που έκαναν αυτόν το χαρακτηρισμό συνδέουν οι ίδιοι την αξία τους ως άνθρωποι με τις νίκες και τις ήττες τους. Έπειτα, αναπόλησα το περιβάλλον αυτού του «χαμένου» σωματείου, τη χαρά που αντλούν οι μαθητές από την ανάπτυξή τους ως μέλη του και χαμογέλασα. Για να μην παρερμηνευτώ, δεν υποστηρίζω την αδιαφορία για τη νίκη, το αντίθετο, μιλώ για τη νίκη ως το επακόλουθο ενός καλού αγώνα. Το ίδιο ακριβώς ισχύει με το δίλλημα του δασκάλου να βοηθήσει έναν μαθητή εις βάρος του συνόλου. Δεν είναι θεμιτό να αποφασίσει κανείς υπέρ του καλού του συνόλου; Θα προσθέσω επίσης και την υποχρεωτική πολλές φορές συμμετοχή μαθητών σε σεμινάρια, με σκοπό την οικονομική ενίσχυση του σωματείου όπου ανήκουν ή το κύρος του δασκάλου, που όμως έρχεται αντιμέτωπη με την επιθυμία των μαθητών και συχνά αποτελεί αιτία που διαρρηγνύει την άρτια σχέση μαθητή-δασκάλου.
Σε κάποιο άρθρο είχα διαβάσει, πως οφείλει κανείς να αφήνεται σε μια σχολή πολεμικών τεχνών, δείχνοντας σχεδόν τυφλή εμπιστοσύνη. Δυσκολεύομαι να συμφωνήσω. Ο δυτικός άνθρωπος έχει μεγάλη ανάγκη για τον έλεγχο της ζωής του και δεν έχει κανείς το δικαίωμα να του τον αρνηθεί παρά μονάχα αν τον παραχωρήσει οικειοθελώς, διαφορετικά υποβιβάζεται η αυτοαξία του ατόμου. Στην επιστήμη της ψυχολογίας έχει αποδειχτεί από ερευνητικά δεδομένα, πως όταν ο μαθητής έχει τον έλεγχο, τόσο η παρακίνηση όσο και η μάθηση αυξάνονται σημαντικά. Ταυτόχρονα, η παροχή ευκαιριών για υπευθυνότητα δεν οδηγεί στην κατάλυση της πειθαρχίας, γιατί αυτή θα γίνεται κάτω από την επιβολή ορίων, επιλογών και κανόνων και ύπαρξη αποδοχής.
Στις πολεμικές τέχνες και στην παράδοση που ακολουθούν και πρεσβεύουν, ο δάσκαλος/εκπαιδευτής, θεωρείται και λίγο πολύ μέντορας. Δεν ξέρω αν ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να επωμιστεί έναν ρόλο μέντορα, ως δάσκαλος. Είναι πολύ δύσκολο να κατέχει κανείς τις δεξιότητες που απαιτεί αυτός ο ρόλος, τη στιγμή που το επάγγελμα του εκπαιδευτή καθιερώνεται ως αυτόνομο επάγγελμα, μόλις τα τελευταία χρόνια και το επίπεδο σπουδών βρίσκεται ακόμα σε ανάπτυξη. Ωστόσο, ένας δάσκαλος μπορεί να αποτελέσει έναν εμπνευστή για τους μαθητές του.
Ο ρόλος του δασκάλου των πολεμικών τεχνών, είναι να βοηθήσει τους μαθητές του να αναπτυχθούν προσφέροντας τις γνώσεις του, τις δεξιότητές του και μοιράζοντας τη δική του φιλοσοφία μαζί τους, χωρίς επιβολή, επιδιώκoντας το κοινό όφελος. Επίσης, καλό είναι να μπορεί να ξεχωρίζει και να σέβεται τη διαφορετικότητα του καθενός καθώς και τους στόχους του καθενός, δημιουργώντας χώρο φιλοξενίας για τον καθένα.
Συνοψίζοντας, θα έλεγα πως ένας δυτικός εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών, δεν είναι υποχρεωμένος να φέρει τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών δασκάλων πολεμικών τεχνών. Μπορεί να είναι ο εαυτός του, μπορεί να διδάσκει με ένα μοντέρνο τρόπο τον σύγχρονο δυτικό μαθητή και μπορεί να συνθέσει το δικό του στυλ προσαρμόζοντάς το στη δική του φιλοσοφία. Αρκεί, να θέλει και να προσπαθεί να δουλέψει και με τον ίδιο του τον εαυτό, για να μπορεί να είναι κατά το πλείστον αυθεντικός στην επικοινωνία με τους μαθητές του.
Διαβάστε το πρώτο μέρος του άρθρου της Σοφίας Ξυγαλά
εδώΣοφία Ξυγαλά
